5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanununa göre “afet” tanımı; Toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan doğal, teknolojik veya insan kaynaklı olaylar şeklinde tanımlanmıştır.

Günümüz afet yönetim anlayışı, tek bir kurumun afet yükünü üstlenmesinden çok birden fazla kurumun afet anında ortak çalışması ve afet anında paydaş olması esasına dayanmaktadır. Tek kurum sistemindeki çözümlerde veri paylaşımı, veri standardı, personel eğitim standardı konularında sorun yaşanma ihtimali daha az iken paydaş sayısı arttıkça bu problemler artmaktadır. Afet sırasında kurumlar arası ortak dil ve veri standardı sağlanması konusunda Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) bir dönüm noktası olmuştur. TAMP sayesinde afet anındaki raporlama, ekip teşkili, malzeme ve tesis standartları için ortak bir standart geliştirilmiş ve bu standardın dijital ayağını Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi (AYDES) oluşturmuştur. TAMP eki olan çalışma grubu planlarından olan Ayni Bağış ve Depo Yönetimi Planı ile ulusal düzeyde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, yerel düzeyde ise Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ile afetlerdeki ayni bağış ve depo yönetimi sürecinden sorumlu kurumdur. TAMP öncesi bağış kabul eden depolar kendi standartları ve kayıt biçimleri ile kayıt tutmakta iken, günümüzde depolar arası stok yönetiminde ortak standart sağlanmakta, yardımların kabulü, depolar arası transferi ve halka dağıtımında kolaylık ve şeffaflık sağlanmaktadır.

Afet lojistiğinin en temel bileşenini ise; vatandaşlar tarafından afet bölgelerine ulaştırılan ayni bağışlar oluşturmaktadır. Özellikle afet anında bağışların en hızlı sürede ve kısa zaman diliminde vatandaşların temel ihtiyaçlarını karşılamasında hayati öneme sahiptir. Bu bağlamda Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) kapsamında; Lojistik ve Bakım servisi grubu altında bulunan Ayni Bağış ve Depo Yönetimi Çalışma Grubu; afetzedelere yapılan ayni bağışların depo hizmetleri ve dağıtımına yönelik koordinasyondan sorumludur.

Bu çalışma grubunun temel olarak görevleri şunlardır:

Bütünleşik sistem kapsamında bağış kayıt, stok yönetimi ve dağıtımına yönelik modül oluşturulması,

Nitelikli ve uygun bağış yapılmasına yönelik kamuoyunda gerekli bilincin oluşturulması,

Alınacak bağışların kriterlerinin belirlenmesi,

Hizmet grubunda görev alacak personelin afetlere hazır hale getirilmesi,

Depoların tahsis edilmesi,

Depoların tespiti,

Depoların uyuyan sözleşme ile kiralanması,

İhtiyaç duyulan malzemelerin belirlenmesi,

İhtiyaç duyulan malzemelerin ilan edilmesi,

Diğer hizmet gruplarınca sahada tespit edilen ihtiyaçların ÇG’na bildirilmesi,

Bağışların belirlenen kriterlere göre bağışçıdan alınması,

Bağışların kayıt ve tasnif edilmesi,

Alınan bağışların lojistik merkezine ulaştırılması,

Bağışların lojistik merkezinden ana depoya ulaştırılması,

Veri girişi işlemlerinin yapılması,

Tasnif edilmesi,

Depo yönetimi için personel ile araç-gereç tahsisi,

Depoların HG’nin kullanımına sunulması,

Bağışın ilgili hizmet grubunun kullanımına sunulması,

Yardım dağıtım merkezi kurulması,

İleri dağıtım noktası kurulması,

Bağışın afetzedeye ulaştırılması şeklindedir.

Kaynakça:

Doğramacı E., Şahin Ş., (2022) “Afet Lojistiği Kapsamında Kastamonu İli Bozkurt İlçesi Sel Afeti Olay İncelemesi: Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi (Aydes) ile Ayni Bağış Depo Yönetimi” Uluslararası Afet ve İnsani Yardım Lojistiği Kongresi s:61-79