Gıda stratejileri, yalnızca herkes için gıda güvenliğini sağlamaya yönelik olmamalı, aynı zamanda birlikte sağlıklı bir diyet oluşturan yeterli miktarda güvenli ve kaliteli gıda tüketimini sağlamalıdır. Bu etkiye yönelik herhangi bir tavsiye, gıda zincirindeki tüm bileşenler için çıkarımlara sahip olacaktır.

Kişi başına günlük kilokalori (kcal) olarak ifade edilen gıda tüketimi, küresel ve bölgesel gıda durumunun gelişimini ölçmek ve değerlendirmek için kullanılan temel bir değişkendir. Bu değişken için daha uygun bir terim “ulusal ortalama görünür gıda tüketimi” olacaktır çünkü veriler gıda tüketimi anketlerinden ziyade ulusal Gıda Denge Tablolarından gelmektedir. 

FAOSTAT verilerinin analizi, günlük kişi başına kcal olarak ölçülen diyet enerjisinin dünya çapında istikrarlı bir şekilde arttığını göstermektedir; 1960'ların ortalarından 1990'ların sonlarına kadar kişi başına düşen kalori mevcudiyeti, küresel olarak kişi başına günde yaklaşık 450 kcal ve gelişmekte olan ülkelerde kişi başına günde 600 kcal'den fazla arttı (bkz. Tablo 1). 

Bu değişim bölgeler arasında eşit olmamıştır. Kişi başına düşen kalori arzı, Sahra altı Afrika'da neredeyse durgun kaldı ve ekonomik geçiş sürecindeki ülkelerde son zamanlarda düştü. Buna karşılık, Doğu Asya'da (çoğunlukla Çin'de olmak üzere kişi başına günde yaklaşık 1000 kcal) ve Yakın Doğu/Kuzey Afrika bölgesinde (kişi başına günde 700 kcal'in üzerinde) kişi başına düşen enerji arzı önemli ölçüde artmıştır.

Tablo 1. Küresel ve bölgesel kişi başına gıda tüketimi (günlük kişi başına kcal)

^a Güney Afrika hariçtir.

Dünyanın kişi başına gıda tüketimini artırmada önemli ilerlemeler kaydettiği görülüyor. Gıda tüketimindeki artışa, önemli yapısal değişiklikler ve diyette kökler ve yumrular gibi temel gıdalardan daha fazla hayvansal ürün ve bitkisel yağlara geçiş eşlik etmiştir.

Gelişmekte olan ülkelerde kullanılan yemeklik yağ türleri, soğutulması gerekmeyen sertleştirilmiş margarinlerin (trans yağ asitleri bakımından zengin) artan kullanımı ile değişmektedir. Hurma yağı, Güneydoğu Asya'nın çoğunun diyetlerinde giderek daha önemli bir yenilebilir yağ haline geliyor ve muhtemelen önümüzdeki yıllarda önemli bir kaynak olacak. Şu anda palm yağı tüketimi düşüktür ve FER %15 ile %18 arasında değişmektedir. Bu düşük tüketim seviyesinde, diyetin doymuş yağ asidi içeriği sadece %4 ila %8'dir. Yemeklik yağ sektöründeki potansiyel gelişmeler, sağlıklı yağ asidi bileşimine sahip yemeklik yağların üretilmesine yönelik yağların harmanlanması da dahil olmak üzere bitki ıslahından işleme yöntemlerine kadar yağ üretim sürecinin tüm aşamalarını etkileyebilir.

Zeytinyağı, büyük ölçüde Akdeniz bölgesinde tüketilen önemli bir yemeklik yağdır. Üretimi, zeytin yetiştiriciliğini geleneksel çiftliklerden giderek daha yoğun ekim biçimlerine kaydıran artan talep tarafından yönlendirildi. Yoğun zeytin ekiminin toprak erozyonu ve çölleşme gibi olumsuz çevresel etkileri olabileceğine dair bazı endişeler var. Bununla birlikte, çevreye daha az zararlı etki sağlamak için tarımsal üretim yöntemleri geliştirilmektedir.

Yüksek değerli hayvansal proteine ​​yönelik artan talebi karşılamak için hayvancılık sektörü üzerinde artan bir baskı var. Dünya hayvancılık sektörü eşi benzeri görülmemiş bir hızla büyüyor ve bu muazzam artışın arkasındaki itici güç, nüfus artışı, artan gelirler ve kentleşmenin birleşimi. 1997-1999'da 218 milyon ton olan yıllık et üretiminin 2030'da 376 milyon tona çıkması bekleniyor.

Gelir düzeyi ile hayvansal protein tüketimi arasında güçlü bir pozitif ilişki vardır; et, süt ve yumurta tüketimi temel gıdalar pahasına artmaktadır. Fiyatlardaki son keskin düşüş nedeniyle, gelişmekte olan ülkeler, yaklaşık 20-30 yıl önce sanayileşmiş ülkelerin yaptıklarından çok daha düşük gayri safi yurtiçi hasıla seviyelerinde daha yüksek et tüketimine girişiyorlar.

Kentleşme, hayvancılık ürünlerine yönelik küresel talebi etkileyen önemli bir itici güçtür. Kentleşme, çabuk bozulan malların ticaretine izin veren soğuk zincirler de dahil olmak üzere altyapıdaki iyileştirmeleri teşvik eder. 

Hayvancılık ürünleri yalnızca yüksek değerli protein sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çok çeşitli temel mikro besinlerin, özellikle demir ve çinko gibi minerallerin ve A vitamini gibi vitaminlerin önemli kaynaklarıdır. Gelişmekte olan ülkelerde, hayvancılık ürünleri besin değeri ve lezzet açısından arzu edilen bir gıda olmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, bazı ülkelerde ve sosyal sınıflarda aşırı hayvansal ürün tüketimi, aşırı yağ alımına yol açabilir.

Tablo 2. Kişi başı hayvansal ürün tüketimi

Hayvancılık ürünlerine yönelik artan talebin çevre üzerinde istenmeyen bir etkiye sahip olması muhtemeldir. Örneğin, genellikle şehir merkezlerine yakın yerlerde bulunan ve beraberinde bir dizi çevresel ve halk sağlığı riski getiren daha büyük ölçekli endüstriyel üretim olacaktır. Endüstriyel hayvancılık üretiminin çevresel etkisini tahmin etmek için girişimlerde bulunulmuştur.

Kaynakça: www.fao.org