Yambol Belediyesi’nin düzenlediği Uluslararası Masquerade Festivali "Kukerlandiya" konulu gösterilerine 2 Mart 2019 günü gitme fırsatım oldu.

Bu festivale dördüncü defa gidiyordum. Bulgaristan’ın Yambol kentiyle ilgili tarihi bilgileri daha önce ki gittiğim geziyle ilgili notlarımı yayınlamıştım. Son gidişimde gösterileri izledikten sonra Yambol şehrini kısa da olsa gezme imkânım oldu. Ayrıca 2018 yılında katılımcı fotoğraf sanatçılarının gösterilerde çektikleri fotoğrafların değerlendirilmesinin yapıldı fotoğraf yarışmasının ödül törenine katıldım. Birçok Edirne ve Yambol fotoğrafçı arkadaşlarımla görüşmüş oldum. Edirne de böyle bir sergi mekânının olmamasına üzüldüm.

İlk gittiğim ile son gittiğim arasında beni etkileyen kente yapılan onarımlarla caddelerin daha modern bir kent durumuna getirilmiş olmasıydı. Festival alanı da 2019 yılında daha güzel bir şekilde organize edilmiş olmasıydı. Bu yapılan değişiklikler mimarı Yambol Belediye Başkanı Yambol Georgi Slavov ve ekibiydi. Teşekkürler.

Yambol ile ilgili bilgiler

Yambol Bulgaristan'ın güneydosunda Tunca nehrinin kenarında tarihin ilk devirlerinde kurulmuş stratejik önemi olan Trak kenttir.

Avrupa ile Asya ülkelerini bağlayan transit yolu üzerinde kurulduğundan ticareti gelişmiştir.
Günümüzde nüfusu 74 bin civarındadır. 1989 yılında Türkiye’ye yapılan göçler, Bulgaristan’ın AB’ye girmesiyle birçok genç, çalışmak üzere Avrupa ülkelerine gitmiş olduğundan ve doğumların az olması nedeniyle nüfus devamlı olarak azalmaktadır.

Yambol Belediyesi’nin kültürel etkinlikler

• Maske Festivali «Kukerlandia»
• Milli Bayram
• Manevi Müzik Festivali
• Kutla – Tiyatro Festivali «Michael Lakonik»
• Müzikal Bayramları «Altın Diana»
• Tiyatro Günleri «N. Kokanova»
•  

Kötü Ruhları Kovan Kukerler

• Kukercilik, Yeni yıl ve Büyük Perhiz Arifesinde düzenlenen geleneksel bir Bulgar âdetidir.
• Bulgaristan’ın putperestlik geçmişine dayanır.
• Genelde, kukerler ritüelleriyle kötü ruhları kovmayı, sağlık ve bereket getirmeyi amaçlamaktadırlar.
• Doğu Trakya’da, Dobruca’da, Orta Dağlarda ve Rodoplar’da bilinmektedir.
• Kuker oyunları, özel olarak hazırlanmış kostümler giyen ve maskeler takan erkeklerin özellikle bekâr olanları tarafından yapılır.
• Maskelerin büyük bir çoğunluğu ağaçtan ve renkli ipliklerden, kumaş parçaları, parlak pullar ve diğer süsleme malzemeleriyle hazırlanarak farklı hayvanlara benzetilmeye çalışılır.
• Maskelerin 2 yüzü vardır, iyi ve kötü arasında ebedi bağlılığı oluşturan biri iyi huylu, diğeri ise korkunç olanıdır.
• Kostümler keçi ya da koyun derisinden hazırlanır, elbiselere farklı sayıda, büyüklükte ve farklı sesler çıkaran çanlar asılır

Kuker geleneğinin amacı

• İlk önce, sağlık, bereket ve refah dilekleriyle birlikte bütün evlerin ziyareti yapılır.
• Evlere yapılan ziyarette, ev sahiplerden un, börek, yumurta vs. gibi hediyeler toplanır.
• Kukerler her gittikleri evde gündelik hayattan farklı ve komik oyunlar sunarlar.
• Tüm evleri dolaştıktan sonra kentin meydanında kukerler toplanarak, elbiselerinin yanlarında asılı olan çanların çalmasını zıplayarak ve oynayarak sağlamak suretiyle güzel örnekler sunarlar. (Çanların çalmasını sağlamak üzere özel ritimli hareketler yapmak zorundadırlar).
• Kukerler’den oluşan her bir grupta, kendilerine öncülük edecek çar olacak kişi için erkek ya da ikiz çocuk sahibi olan bir erkeği seçerler. Doğu Bulgaristan’da kuker gruplarının başında, geleneksel olarak gelin ve damat elbiselerini giyen iki bekar erkek bulunur.
• Günümüzde çar bulunmamaktadır, sadece damat ve gelin vardır. Damat, elinde kutu taşır ve herkes oraya demir para atar. Çoğu zaman kent meydanında, sağlık, bereket ve iyi hasad olması için duaların yapılmasıyla gösteriler sona erer.
• Kuker Festivallerinin en etkin olanın Bulgaristan’ın Pernik kentinde Bulgaristan’ın ve Balkanların en büyük geleneksel halk oyunları ve maske geleneklerinin en ihtişamlı büyük uluslararası «Surva» maskeli oyunları olarak düzenlenmektedir.

Festival bilgileri

Uluslararası “Masquerade Festivali”"Kukerlandiya"2000 yılından günümüze kesintisiz olarak gerçekleşen maskeli oyun festivalidir. Kukerlandia temelinde karakteristik bölgesel gelenek, farklı özelliklere sahip, aynı zamanda zengin bir çeşitlilik açısından kostümleri, karakterler ve oyunlar farklı dönemleri sergilemektedir. Yıllar geçtikçe, Kukerlandia Festivali, büyük katılımcı, izleyiciyi grupları yurtiçinden ve yurtdışında Yambol’a gelmektedir. Yambol da yapılmakta olan festival Bulgaristan’ın kültürel takvimindeki yerini almıştır.Bulgaristan’ın en büyük kültürel organizasyonlarındanbiri olarak kendini kanıtladığı görülmektedir. Yapılan Kukerlandiya Festivaline Balkan ülkelerinden de ekipler katılmaktadırlar. Cumartesi ve Pazar günleri yapılan gösterilere 100 yakın ekip katılmaktadır.

Günümüzde yapılan Kukerlandiya Festival programında en önemli gösteriler “2-3 Mart günü kent ormanında yapılanmaskeli balo grubudur. 2019 yılında dört gün üst üste - 28 Şubat 3 Mart 2019 tarihleri arasında yapılması planlanmıştır. Gösteriler süresi içinde katılımcılara 15.000 Leva ödülü birkaç farklı kategoride yetkili jüri değerlendirilmesi sonucu dağıtılmaktadır. Kazanan gruplarahatıra, katılım diploması,para ödülü verilmektedir.

Kuker Geleneğinin Özelliği

Kuker Geleneği Yambol Bölgesi’nin simgesidir. Bu nedenle bölge“Kukerlerin Toprakları” olarak bilinmektedir. İlginç kıyafet ve maskeleriyle bekar erkeklerden oluşan topluluklar, tempolu zıplayarak üzerlerinde taşıdıkları çok sayıda çanın ses çıkarmasını sağlayarak, köylerde ev ev dolaşıp kötü ruhları, hastalıkları ve kötülükleri kovarlar.

Maskeli adamlara halk tarafından çeşitli isimler verilmiştir. Ancak en yaygın olan Kuker ismidir.

Kuker oyunlarının geleneği, antik çağlarda Traklar’ın Tanrı Dionysus Şenliklerine uzanır ve Yambol bölgesinde yaşayan halk tarafından her sene düzenlenen oyunlar günümüze ulaşmıştır. Kuker grupları, el yapımı maskeler ve kostümlerinin üzerindeki çanlarla gösterilerini sunarlar Yambol köylerinde kuker gelenekleri otantiktir. Ayrıca sayıca çeşitliliğe ve farklı özelliklere sahiptir. Kuker oyunları her sene Şubat ayının son haftasın ya da Mart ayı başında yapılmaktadır.

Maskeli ve renkli kıyafetli gruplar; kıştan kalan kötü ruhları, hastalıkları, kötülükleri ve soğuk havayı uzaklaştırmak için, baharın yaklaştığı günlerde bağıra çağıra, gürültü yaparak köy ve kasabaların sokaklarını, evlerin avlulularını dolaşırlar. Diğer yandan sağlık ve bereket için çeşitli ritüeller yaparlar; tarlayı ekip-biçmek, sağlık ve bereket için dilek tutmak gibi…

Her maskeli kuker topluluğunda, çeşitli karakterler mevcuttur; hacı(bazı köylerde hacı baba, kuker kralı, çavuşolarak adlandırılır) gelin, damat, nine, berber, papaz, doktor, dede, ayı, eşek, at vb.

Kıyafetler ve maskeler

Yambol Bölgesi’nde kukerler, köylerine özgü geleneksel kadın kıyafetleriyle oyunlara katılırlar. Genel olarak nakışlı beyaz gömlek, sukman (Kaba kumaştan yapılmış kolsuz elbise) ve önlük giyerler. Maskeler çok çeşitlidir. Kaba kumaştan ya da kürkten yapılır. Maskeler ayna, renkli bezler ve boncuklarla süslenir. Bazen maskeler çeşitli hayvanları sembolize eder.

Yambol Bölgesinde, Kukerlerin üzerine takılanÇanlar çok sayıda ve küçük boyutludur. Normalde bir Kuker, üzerine çan dizilmiş iki ya da üç kemer taşır. Her kemerde 20 ya da 30 çan yer alır. Böylece bir kuker toplamda 30-40 kg ağırlıkta çan taşımış olur.

Kukerlerin Silahları

Her Kuker bir uzun sopa ya da ahşaptan yapılmış bir kılıç taşır. Yambol Bölgesi’nde Kuker gruplarına sadece bekar erkekler katılabilir.

Yambol Belediyesi, “Yambol Kukerlandiya Maske Festivalini” Kuker geleneğinden esinlenerek 19 yıldır düzenlenmektedir. Festival sırasında, Kuker oyunlarının geleneksel özelliğine büyük önem verilmektedir. Her sene Maske Festivali büyük coşku içinde geçmektedir.

Yambol da 2019 yılı 2-3 Mart günleri gerçekleştirilen gösterilere Edirne ve Trakya bölgesinden tur firmaları ve kendi imkanlarınla giden birçok hemşerimiz gitmiş bulunmaktadır.

Edirne-Yambol kentleri arasında Turizm ve kültür yönünden bir köprü oluşturulmuş bulunmaktadır.

Başka bir yazımda buluşmak üzere hoşça kalın.