Hüseyin Erkin
Kalkınma ajansları
Yayın Tarihi: 04 Şubat 2019, Pazartesi
Diğer Yazıları

Kalkınma ajanslarının kuruluş amacı ve asli görevi, bölgesel planlama, tanıtım, işbirliği, koordinasyon sağlama ve araştırma yapma, kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında işbirliğini destekleyerek yerel potansiyelin açığa çıkmasını sağlamaktır. Kalkınma ajansları asli fonksiyonlarından ziyade ağırlıklı olarak destek veren kurumlar haline dönüşmüşlerdir..Kalkınma ajanslarının işlevleri ve ajanslardan beklenen faydalar 5449 sayılı Kanun’un genel gerekçesinde aşağıdaki şekilde özetlenmiştir:

Ø Ajanslar yerel aktörler ve dinamikler arasında sinerji oluşturacak bütün kaynakları harekete geçirecek ve yerel/bölgesel kalkınma çabalarının etkisini artıracaktır.

Ø Ajanslar, bütün ilgili tarafları(paydaşları) destekleyecek ve bunlar arasında koordinasyonu sağlayacak, onların faaliyet ve projelerini özellikle bölgesel ölçekte birbirini tamamlar hale getirecektir. Bir diğer ifadeyle, ajanslar uygulayıcı kuruluş ve yerel aktörleri destekleyecek ve bunlar arasında koordinatör, organizatör ve katalizör konumunda olacaktır.

Ø Ajanslar yerel düzeyde tüm paydaşların planlama, programlama, proje üretme ve uygulama kapasitesini artıracaktır.

Ø Ajanslar bölgelerde ve yerelde kaynakların yerinde ve etkin kullanılmasına yardımcı olacaktır.

Ø Ajanslar, sağlayacağı proje ve faaliyet desteklerinde kişi, kurum ve kuruluşların eş finansmana dayalı ortak proje üretme kültürü ve yeteneğini geliştirecektir.

Ø Ajanslar yerel potansiyeli, varlıkları, üstünlükleri ve özgünlükleri küresel pazarlara taşıyacaktır.

Ø Gelişme zorluğu çeken bölgelerin ve yörelerin girişimcilik potansiyelini harekete geçirip, yönlendirecek, bu alanda faaliyet gösteren kurumlarla aktif işbirliği ve koordinasyon içinde kritik destekler sağlayacaktır.

Ø Bölgesel düzeyde kalkınma politikalarının oluşumuna yardım edecek ve bunların stratejik plan mantığıyla hayata geçirilmesini, izlenmesini ve değerlendirmesini sağlayacaktır.

Ø Ajanslar yerel bilginin merkeze taşınmasında ve sürekliliğinin sağlanmasında çok önemli bir işlev yüklenecekler ve özellikle program ve proje uygulamalarının izlenmesini kolaylaştıracaklardır.

Ø Ajansların yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına sağlayacağı destek; planların mekansal, bölgesel ve sektörel bütünlüğüne katkı sağlarken, yerel ölçekte bu alanda oluşabilecek teknik açığı da kapatacaktır.

Ø Ajanslar yerel yönetimlerin normal işlevlerinde bir mükerrerlik veya bir daralma meydana getirmeyecektir. Bilakis onlara teknik ve idari destek sağlayacak, hem planlama, hem de kalkınma amaçlı uygulamalarında onların kurumsal kapasitelerine katkı verecektir. Ayrıca, yerel yönetimler ile yöredeki kamu kuruluşları diğer kurum ve kuruluşlar gibi hazırlayacakları projelerle ajanstan destek alabilecekler, sağlanan desteklerin yararlanıcısı durumuna gelebileceklerdir.

Ø Ajansların uygulayıcı ve yatırımcı kurum ve kuruluşların yerine geçmemesi, doğrudan uygulama yaparak mükerrerliklere ve gereksiz yetki çatışmalarına girmemesi esastır.

Bu kapsamda kuruluş felsefesi incelendiğinde ajansların esas fonksiyonunun; “Bölgesel ve yerel kalkınma gibi çok sektörlü, yatay ve mekân boyutu olan bir konuda koordinatör, organizatör, katalizör rol alması, kaynak tahsis mekanizmasını kullanarak bütün ilgili kurum ve kuruluşları yönlendirmesi, yerel aktörleri harekete geçirmesi, özel sektöre, yerel yönetimlere, sivil topluma ve kamu kuruluşlarına teknik, idari ve mali destek sağlayarak uygulamaların ve yatırımların bölgesel/yerel/ulusal kalkınma bakımından etkinliğinin artırılmasını sağlaması” olduğu anlaşılmaktadır. Ancak gelinen noktada ajanslar makro nitelikli fonksiyonlarından uzaklaşmış, faaliyet ve projelere destek sağlama görevi ile öne çıkan kurumlar haline dönüşmüşlerdir.

Örneğin, KOSGEB tarafından Türkiye genelinde 2017 yılında verilen destek tutarı toplamı 1.588.644.351-TL iken 26 ajansın aynı yılda verdiği destek tutarı 408.001.685-TL ile sınırlı kalmıştır. Ajansların kurulduğu 2008 yılından bu yana 26 ajansın verdiği destek tutarı ise 2.711.923.000-TL’dir.Destek veren diğer kuruluşların yanında ajans desteklerinin bölgesel gelişmeye olan katkısı son derece sınırlı kalmaktadır. Bu bakımdan destekleme yanında ajansların diğer asli fonksiyonları olan bölgesel planlama, tanıtım, işbirliği, koordinasyon sağlama ve araştırma yapma konularına da odaklanmaları gerektiği değerlendirilmektedir.

  • Kalkınma ajansları “Sorumlu Olduğu Bölge’de Yürütülen Önemli Projeleri İzleme” Görevini Yeterince Yerine Getirememektedir Kalkınma ajansları bölgesel gelişme açısından kilit öneme sahip kuruluşlardır. Bu yönüyle ajanslardan beklenen, kendi bütçe ve imkânları ile yetinmeyerek, bölgede faaliyet gösteren kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşlarının dinamiklerini harekete geçirmesi yönünde faaliyetler gerçekleştirmesidir.(Örneğin DSİ’nin sulama projeleri Çakmak, Hamzadere…Ergene kirliliği, en önemlisi sulama projelerinin tarımsal ekonomi ayağı yani ürünlerin pazarlaması mamul hale getirilip satılması için fabrikalar kurulması ..pazarlama imkanlarının yaratılması….vsKoopertaiflerle mutlaka işbirliği yapması onlarla projeler yapması çok önemlidir.
  • Kalkınma ajanslarının temel görevlerinden olan “Yerel Yönetimlerin Plânlama Çalışmalarına Teknik Destek Sağlamak” görevi yeterince yerine getirilmemektedir

5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun’un 5’nci maddesinde kalkınma ajanslarının temel görevleri sayılmış olup, bu görevlerden birisi de “Yerel yönetimlerin plânlama çalışmalarına teknik destek sağlamak” tır.

Bilindiği üzere, yerel yönetimler, bölgesel kalkınmanın kilit kurumlarıdır. Yerel yönetim kaynaklarının bölgesel önceliklere uygun şekilde, verimli ve etkin kullanılabilmesi için öncelikle iyi planlama yapılması gerekmektedir.

2018 yılında Sayıştay inceleme raporundada görüldüğü üzere örneğin 2017 yılı için kanunen ajanslara aktarılması gereken transfer ödeneği (merkezi pay) tutarı 1.564.889.045-TL. olması gerekirken uygulanan tavan sınırlaması nedeniyle ajanslara bütçeleştirilen 531.956.416–TL. kaynak aktarılmıştır. Dolayısıyla kanunen aktarılması gereken tutarın yalnızca %34’ü ajansların kullanımı için tahsis edilmiştir

Bünyesinde valileri, belediye başkanları, İl Genel meclisi başkanı gibi yerel sorumluların yönetimde söz sahibi olduğu Bölgemizdeki Kalkınma Ajansı yasal kuruluş görevini tam yapsa Edirne – Kırklareli ve Tekirdağ illerinin gelişmesi çok daha hızlı ve kolay olacaktır.

DİĞER YAZARLAR
Seyide ESEN
Sarı gelini üzdüler
Recep ÇINAR
Nemelazım!      
Ahmet Acaroğlu
BELEDİYELER VE FESTİVALLER
ERCAN KERMAN
İKİ KAVUNA BİR BİRA
Nuri Böcekbakan
Rebîu'l-Evvel Ayı  Mevlid Kandili
Uzm. Psk. Nergis ÖZDİNÇ
ÇOCUKLARDA SORUMLULUK BİLİNCİ OLUŞTURMAK
Şükrü Akıllı
ADALET KASRININ YALNIZLIĞI
MELTEM BABACIK (inst: 360beslenme)
GENÇLİK İKSİRİ KEFİR
Numan Özgür METİN
KAVALA ALEXANDROUPOLİ (DEDEAĞAÇ)GEZİ NOTLARIM
Selçuk Duranlar
EDİRNE GÜMRÜK KAPILARINDAKİ YOLCU SAYISI
Zafer Dereli
TOPLU SÖZLEŞMEDE TEAMÜLÜN DIŞINA ÇIKILMIŞ GÖRÜNÜYOR
Burhan Aytekin
Yaşadığımız Coğrafyada Kırkpınar Yağlı Güreşleri Sarı Saltuk ile başlar
TURAN ŞALLI (Roman Sivil Toplum Gönüllüsü)
  TOGG MU AÇ MI?
M. ENİS ŞENSEVER
   Mezuniyet Sergisi
MUSTAFA ÇETİN
Alevilik ve toplumsal birlik
Doç. Dr. Yeliz YEŞİL
Asma  Ağacının Dallarının Sarılması Gibi…
ŞAHVER HÖBEK
En Son Ne Zaman İzin Verdin?
Hüseyin Erkin
MERİÇ NEHRİ - YAĞMUR DUALARI - HARZA PROJESİ !!
Burak Dipevliler
Görünmez Tehlike Mi Görmezden Gelinen Tehlike Mi? Edirne’nin Yok Olmaya Yüz Tutan Kültürel Mirası
NURAN İKİZ
Bir Yeni Yıl Hikâyesi
HAMİT PUHALOĞLU
Kefenin Cebi Yok…
Mehmet Ali ESMER
ANADOLU’DAKİ TARİHİ YAPILARININ DEPREMDEN KORUNMASI ESASLARI (2)
OLCAY DAL
Cumhuriyet nedir ?
Ertan Çekiç
İNSANLARA NE İSTEDİĞİNİ SORSAYDIM, DAHA HIZLI GİDEN AT ÜRETİRDİM
CELİL ÖZCAN
SAKARYA ZAFERİ’NİN 100. YILI KUTLU OLSUN!
İHSAN KÖSE
İZ BIRAKANLAR
ÖZCAN AYGÜN
EDİRNE GAZİ OSMAN PAŞA ORTAOKULUNUN KAZANDIĞI ULUSAL BAŞARI VE ÇANAKKALE SAVAŞLARININ 106. YIL DÖNÜMÜ
MUSTAFA ERSOY
MUHALEFET ETMEK, BOZGUNCULUK MU? İHANET ETMEK Mİ?
Tülay Çağlarer
ATATÜRK ve ÇOCUK
Teoman ÖZÇUHACI
MESAFELER VE ÖLÇÜLER - ÖLÇÜTLER
EKREM KANTUR
Devlet ihtiyaç sahiplerine destek oluyor!
Yener Yaveroğlu
Allah’ın otu ıspanak neden beş lira?
ÜLKÜ VARLIK
TÜYAP DİYARBAKIR KİTAP FUARI (25/30 EYLÜL 2018) VE CAHIT SITKI TARANCI
Yaver Tetik
Sıcak Sulu Kalorifer Kazanı Yakma Talimatı:(4)
NEDİM ZOBAR
BÜYÜK ve KUTLU ZAFER
Burak Dipevliler
Mehmet Ali ESMER
ŞAHVER HÖBEK