Şumnu Kentinin tarihi bilgileri

2012 yılında Bulgaristan Şumlu yapılan Koca Yusuf Yağlı Güreşleri’ne Edirne Balkan Türkleri Derneği’nin yöneticileriyle birlikte gitmiştim. Güreşleri Karalar Köyünde izledikten sonra Şumnu kentinde Tombul Cami ve Asparuh Han’ın heykellerinin bulunduğu bölgeyi de gezme fırsatını bulmuştum.

11 Ekim 2018 tarihinde tekrar gelme fırsatını buldum.

Şumnu kenti: Tuna yaylasının doğusunda, dağların eteğinde yeşilliği bol kuruluşu üç bin yıl öncesine gitmektedir. Bölge, farklı etnik grup ve kültürlerin, değişik din ve diğer dillerin barınmaktadır. Şumnu’nun günümüzdeki adı Shumen’dir. Bulgaristan’ın kurucusu Asparuh Han’ın kılıcını yere saplayıp “Burası Bulgaristan olacaktır” demesiyle Bulgar tarihinin başladığı topraklar ve ilk başkentidir.

Razgrat spor kulübünün tesislerini ziyaretimizden sonra Koca Yusuf’un heykelinin bulunduğu 800 Türkün yaşadığı Şeytancık ilçesine gidildi. Önceki yıl raydan çıkan, doğal gaz taşıyan trenin yüksek gerilim hattına temas ederek patlamasıyla meydana gelen kazada 7 kişinin can verdiği 27 kişinin de yarandığı ilçedeki evler onarıldığını gördük.

Koca Yusuf’un heykelini ziyaret ederek,heykele çiçek konuldu.

Koca Yusuf’un doğum yeri olan Karalar Köyü’ne hareket ettik. Karalar Köyü girişinde arkadaşım Muhtarı İsmail Ebazer karşıladı.

Bizleri önce köy meydanında bulunan Koca Yusuf’un antrenman yaptığı taş ve daha sonra yaşadığı evi hakkında bilgilendirdi. Evin dekorunu yapan arkadaşım Ruhi Duruktuna’ya teşekkür ederim. Daha sonra, Şumlu içinde bulunan Asparuh Han Anıtı’na gidildi. Şumnu'daki en görkemli anıt, “Bulgar Devleti Kurucuları” anıtı, Asparuh Han'dan Kral Simeon'a (681–927) kadar olan dönemi temsil ediyor. 30 kilometre uzaktan rahatlıkla görülebilen betonarme anıt, ilk Bulgar Devletinin kuruluşunun 1300. yılı münasebetiyle 1981’de inşa edilmiş. Anıta giden yolda, her yılı temsilen 1300 basamak vardır. Anıtta Şumlu basınından Красимир Крумов grubumuzu bilgilendirdi.

Kısaca Şumnu kuruluş tarihi

Asparuh Dönemi (679 – 702)

Büyük Bulgarya Hanlığının kurucusu Kubrat’ın oğlu Asparuh, devleti yöneten kardeşi Batbayan’ın bölgede hâkim güç olan Hazar’ların hâkimiyetini kabul etmesiyle, Hazar’a bağlanmak istemeyen Bulgar’ların önderliğini yaparak, beraberinde Slav kavimlerle birlikte Bucak’a yani güneye doğru (Bizans Sınırlarına) ilerleyerek Tuna Bulgar Devletini kurdular. Asparuh, devletini dönemin önemli gücü Avarlar ve Bizans arasındaki bölgede kurdu

Asparuh (İsperih) Han. Geçmişte Cumhur Asparuk Türk ordusunda kuvvet komutanlığı yapmıştır. Tarihte Orta Asya’dan Karadeniz’in kuzeyinden göç eden Türkler’in bir kolu bu günkü Bulgaristan’a diğer kolu da Macaristan’a gidip oralarda yerleşmişler. Asparuh’ta Türk boylarının önemli bir komutanı idi

Simon döneminde: Bulgar Toplumu toplu halde Hristiyanlığa geçerek Slav kültürünün etkisi altında kaldılar. Bulgar Türkçesi de Slav dilinin etkisi altında kalarak 1018asimile olur.

Simon’un yönetime geçmesinden sonra Tuna Bulgar Devleti’nin Türk Devleti sıfatı ortadan kalkmış olur. Zira kısa bir süre sonrada yıkılarak “Slav Hristiyan Bulgar Devleti” kurulur. Bugünkü Bulgaristan’ın temelini oluşturan bu devlet, bir Türk boyunun adı olan “Bulgar” kelimesini devlet ismi olarak kullanmaya halen devam eder.

Kiril alfabesinin icat edilmesi ve 1913 yılında da ilk resmi kutlaması yapılmıştır. 1828 yılında ilk Bulgar Kız Okulu açılmıştır. 1850yılında Bulgar Senfoni Orkestrası kurulmuştur. 1853 yılında ilk tiyatro temsilleri yine bu kentte yapılmıştır. Kısaca özetleyecek olursak Şumlu tam bir kültür kentidir.

Şumlu Kalesi kentin en eski yerleşim yeridir. Romalılar zamanında yapılmıştır.

Bizanslılar döneminde ticaret ve zanaat merkezi olarak kullanıldığı görülmektedir.

Şumnu kentinin yüksek yerine bulunan ilk Bulgar Devletinin kuruluşunun1300 yılı münasebetiyle yapılan Bulgar Devleti KurucusuAsparuh Han’ın ile Kral Simeon’a 681-927 dönemini temsil eden uzak mekânlardan rahatlıkla görülebilen, her yılı temsilen 1300 basamaklı görkemli bir anıt bulunmaktadır.

Madara Süvarisi, 1979 yılında UNESCO Dünya Varlıkları listesine giren Madara Köyü civarında yer alan 23 metre kayalıklara oyulmuş kabartma bir süvari simgesi. İlk Bulgar Kralının büyüklüğünü, gücünü, düşman karşısındaki zaferini temsil eden ve kimin yaptığı bilinmeyen eski Bulgar, Pers ve Antik Akdeniz Sanatı özelliklerini taşımakta üzerinde Yunanca yazılar bulunmaktadır. Tarihte ilk “Bulgar” adının kullanıldığı bir Madara Süvarisi anıttır

Osmanlı Dönemi

Şumnu, 1389 yılında Çandarlı Ali Paşa tarafından Osmanlı toprağına katılan, stratejik önemi taşıyan Sancak ve Mutasarrıflıktır Osmanlı İmparatorluğu’na askeri üs ve doğal kale görevi yapmış bir şehirdir.

Şehirde Osmanlı'dan bugüne kalan en belirgin mekân 1741 yılında Şerif Halil Paşa tarafından yaptırılan Tombul Camii’dir. Duvarları düz taştan, bitki figürleri ve geometrik şekillerle süslü. Bir efsaneye göre, camiyi ünlü bir mimara yaptıran Şerif Halil Paşa, “Başka bir mekanda aynısını yapmamasın diye” inşaat biter bitmez mimarın kafasını uçurmuş. Şerif Halil Paşa Camii ve Medresesi gerçekten görülmeye değer güzellikte. Bu caminin bir de hikâyesi vardır. “Ben sana paşa değil, adam olamazsın dedim” diyen babayı memnun etmek için yapılan muhteşem camidir. İbadete açık diğer iki cami ise Tatar Camii ve Kalak Camii’dir. Ayrıca tarihi Bedesten 17. Yüz yıl Osmanlı eseri. 1922 yılında tamir gören bu bedesten günümüzde terk edilmiştir. Bedestenin yanı başındaki Köprübaşı hamamı 10 yıl önce terk edilmiş yıkılmak üzeredir, Saat Kulesi Mehmet Doducuoğlu tarafından yapılmış 1740 yılından beri her 15 dakikada bir gong sesi ile Şumnu’yu çınlatır. Şeref Halil Paşa Camii karşısında Erkek İmam Hatip Lisesi başka bir adla Nüvap Okulu bulunur. Nüvap Okulu yılın okulu seçilmiştir. Yazı ve süsleme sanatı ile de meşhur, bu tarza “Şumnu işi” denmektedir. Türk-Estrad Tiyatroları açılmıştır

Deliorman Bölgesi Şumnu pehlivanlar diyarı olarak bilinmektedir. Dünyaca ünlü pehlivanlardan Koca Yusuf ve Filiz Nurullah yetişmiştir.

Şumlu da en son olarak Belediye Başkanı Lyubomir Hristov’u ziyarette bulunduk Grubumuza Öğretim Görevlisi Menent Shukrieva tercümanlık yaptı.

Lyubomir Hristov, “Bedesten’in özel bir mülk olduğunu Balkan Turist Devlet şirketine ait olduğu 1989 yılından sonra özelleştirme işlemine başladı. Şumlu bölgesinde Bedesten ve Oteller özelleştirme durumuna geçildi. Altyapısı yapılan organize sanayine gelebilirler. Kanun çerçevesinde yardımcı olabiliriz” dedi. “Bulgaristan’ın Türkiye den, Türkiye’nin Bulgaristan’dan öğreneceği çok şeyler var. İki ülke arasında birçok projeler geliştirilebilir.” Diye devam etti.

Belediye başkanlığından ayrıldıktan sonra Şumnu kentinde kısa bir süre de olsa gezme imkanı bulduk.

Aracımıza binerek Şumnu’ya 20 Km uzaklıkta bulunan mekana gittik.

(Devam Edecek)